Sluit aan bij de Grondwettelijke procedure!
In 2020 staat de EU voor de grootste crisis sinds haar bestaan. Op 31 januari 2020 valt definitief het doek over de Brexit. Vier jaar bochtenwerk na het Brits referendum krijgt de geest van “no taxation without representation” niet meer terug in de fles. Een jaar daarvoor hebben de klimaatspijbelaars duidelijk gemaakt dat ook voor hen de maat vol is. Ook de Belgische jongeren engageren zich met schoolstakingen en massabetogingen om te zeggen dat de behandeling van het leefmilieu voor hen niet meer door de beugel kan. Wanneer op initiatief van drie Franse burgers een jaar lang elke week honderdduizenden Fransen in geel hesje op straat komen tegen de stijgende levensduurte, kan niemand er nog naast kijken: de woede over de aanpak van de sociale problemen in Europa zit diep. De minister die met de privéjet naar de klimaattop vliegt of de verhoogde brandstofprijs zijn dan eigenlijk maar de spreekwoordelijke druppels.
Tien jaar Europese “austerity” politiek hadden de emmer al tot de rand gevuld. De Grieken, Italianen, Spanjaarden, Portugezen en Ieren hadden te lang ‘boven hun stand’ geleefd en kregen de boodschap dat zonder inleveringen op hun levensstandaard de eurocrisis niet kon bezworen worden. Maar ook in de ‘rijkere’ landen begon de bezuinigingspolitiek haar tol te eisen bij een steeds groter deel van de burgers. In 2016 bracht de vluchtelingencrisis het aanzien van een ‘sociaal Europa’ nog een extra slag toe. Merkel moest op de diensten van Erdogan beroep doen om haar “Wir Schaffen Das” te kunnen uitvoeren en de ‘achterdeur’ van de EU voor de vluchtelingen op slot te houden. De voordeur van de Middellandse Zee bleef een massagraf met een triest record van 5000 doden per jaar.
En dan moest COVID-19 nog passeren.
Wanneer het virus in februari 2020 vanuit Azië Europa binnenkomt, blijven de Europese leiders tegen wil en dank op hun moral highground kamperen. “Met onze sterke gezondheidsinfrastructuur en sociale welvaartstaat zullen we hier geen ‘Aziatische toestanden’ krijgen.” Achter die façade van zelfzekerheid slaat bij de haute finance echter de ongerustheid toe: niet voor de volksgezondheid, maar voor de economische gevolgen van de epidemie. Op 25 februari 2020 wakkert het laagterecord van de Amerikaanse obligaties de schrik aan voor een wereldwijde financiële meltdown. Wanneer de WHO op 11 maart 2020 de verspreiding van het coronavirus als een pandemie erkent, is dat het sein om de geldkranen open te zetten. Eerst Federal Reserve met op 15 maart een 0%- rentevoetbeleid, en een opkoopprogramma van 700 miljard dollar. De ECB blijft niet achter en krijgt op 18 maart het mandaat om 750 miljard euro obligaties op te kopen. Dit is normaal gezien verboden is volgens de Europese Grondwet, maar uitzonderlijke tijden vragen om uitzonderlijke maatregelen. Dat die een precedent scheppen is blijkbaar minder erg: eerst juni en later in december wordt de enveloppe opgeschroefd tot 1850 miljard.
China had haar epidemie in Wuhan onder controle gekregen met drastische lockdowns en de bouw van extra ziekenhuizen, na 1 golf en 5000 geregistreerde doden. Het contrast met de EU is des te schrijnender. Pas na 3 golven en 700.000 doden is hier het einde in zicht. Misschien: op voorwaarde dat te snelle versoepelingen de Indiase of andere varianten geen speelruimte geven om de vaccinatiecampagne een stap voor te zijn. Maar wie durft nog beweren dat de prioriteit in de EU (en de VS) ooit de volksgezondheid geweest is, en niet de situatie op de financiële markten? We moeten niet ver gaan zoeken om te weten wie bij die prioriteit het best gebaat was. De rijkdom van Jeff Bezos en Elon Musk nam in 2020 gezamenlijk toe met 200 miljard dollar. Ook hun Europese evenknieën passeerden langs de kassa: op 6 april 2021 hadden de 628 Europese miljardairs zich op een jaar tijd gezamenlijk met 1000 miljard verrijkt.
In dat klimaat van Coronageld dat structureel naar boven rolt, laat de EU uitschijnen dat er ook voor de “onderkant” van de economie iets in de mand ligt. Op 10 december 2020 laat ze het NGEU “Next Generation European Union” relanceplan officieel te water: 750 miljard euro voor de 27 lidstaten zal opgehaald worden op… diezelfde internationale financiële markten. De ratificaties moeten een formaliteit worden.
Dat de leningen en dus het aangaan van schulden voor België daarbij kunnen oplopen tot 32 miljard, is een voetnoot (die ten andere na veel zoekwerk in de pers meestal onvindbaar blijft). Laten we de discussie beperkend tot de 5,9 miljard die we gratis krijgen, dat kan toch geen reden tot klagen zijn. Gratis? Of toch niet: de blanco cheque wordt pas afgeleverd bij garantie op hervormingen. Het Europees semester blijft richtsnoer en ook het “Nationaal Plan voor Herstel en Veerkracht” dat België op 30 april bij de Europese Commissie indient, laat daar geen twijfel over bestaan. Op p. 15 van het 687 pagina’s dikke document (dat overigens leest als een klassiek liberaal regeerakkoord) vinden we: “de houdbaarheid van de overheidsfinanciën voor het pensioenstelsel, “met inbegrip van het beperken van de mogelijkheden voor vervroegde uittreding uit de arbeidsmarkt”.”
De Europese en mondiale afbraak van de verworvenheden van onze sociale welvaartsstaat, en de groeiende sociale ongelijkheid, vallen steeds moeilijker te rijmen met de fundamenten van onze liberale rechtstaat. Zo worden de ‘relanceplannen’ ons voorgespiegeld: met een goed-nieuwsshow maar zonder publiek of parlementair debat. Onder de “uitzonderingstoestand” van een pandemie, maar zonder de Grondwet te respecteren. Wat betekent nog artikel 174, waarbij de parlementen het laatste woord hebben over de begroting? Wie heeft nog gehoord van artikel 187, waarbij de Grondwet “noch geheel, noch ten dele kan worden geschorst”? Hoe moeten we artikel 34 begrijpen, waarin “de uitoefening van bepaalde machten kan worden opgedragen aan volkenrechtelijke instellingen”? Quid artikel 23, dat ons het recht op een waardig leven en op sociale zekerheid moet garanderen? Of is onze grondwet dan toch maar een vodje papier?
Het is vijf na 12 om deze stille en steeds minder stille Europese staatsgreep ten behoeve van de “financiële markten” een halt toe te roepen. Om te beginnen met een klacht bij het GwH tegen de federale instemmingswet van het NGEU. Of willen we dat Europa haar crisis bezweert met nog meer sociale afbraak? Wij roepen alle Gele Hesjes, klimaatactivisten en wakkere burgers op zich als verzoekende partij bij deze zaak aan te sluiten. Mail voor vrijdag 22/5 naar onze raadsman Lies Merckx voor officiële aansluiting: liesmerckx7@gmail.com.
Fred Guldentops, Raf Verbeke, Theo Mewis, Elias Vlerick
Voor Volkscomité Recht op Recht